Stres ile başa çıkmayı öğrenmek için stresin kaynağını ve özelliklerini anlamanız gerekir.
Stresin Kaynağı
Strese karşı tepki veriş biçimi, bireyden bireye değişir. Aynı stres ortamı içinde yaşamasına rağmen bireylerin stresten etkilenmeleri ve strese karşı tepkileri geniş ölçüde neleri kendileri için tehdit edici bulduklarına bağlıdır. Buna gore stres yaratan faktörleri kişisel özellikler ile,
- Aile yaşamı
- Çevresel özellikler
- İş ve çalışma hayatının özelliklerinin etkileşimine bağlayabiliriz.
Stresin en çok hangi alanlarda yoğunlaştığını görmek üzere bazı sorular sorabiliriz.
Kişisel Özellikler
- Günlük aktiviteleri planlayamamaktan dolayı tedirginim
- İşlerime yeteri derecede dikkatimi vermediğimi hissediyorum
- Üzüldüğüm konuları, kafamdan atamadan biriktirmek beni rahatsız ediyor
- Stres içinde olduğumu hissettiğim zamanlar kendimi gevşetebilmem mümkün olmuyor
- Değişik görüş ve düşüncelere sahip insanlar beni yoruyor
- Onayım alınmadan yapılan işler beni çok rahatsız eder
- Derslerimi anlayabilmek için yetersiz olduğumu bilmek beni çok üzer
- Beni etkileyen olaylar karşısında düşünmeksizin verdiğim tepkiler beni sonradan çok rahatsız eder
- Etkilenmem gereken olaylar karşısında bile tepki gösterememek beni çok rahatsız eder
- Çevremle olan görüş ayrılıklarımı bu kadar sert biçimde dile getirmekten rahatsızım
Aile Yaşamı
- Ailemle çatışmalarım var
- Ailemle iyi bir iletişim kuramamaktan dolayı üzgünüm
- Önemli kararlarda aile desteği alamıyorum
- Daha çok çalışmam için ailemin baskısını hissediyorum
- Çok çalışmamam için ailemin baskısını hissediyorum
- Anne babamın benden beklentileri çok fazla
- Anne babamın benimle ilgili beklentilerini karşılayamamak beni rahatsız ediyor
- Anne babam kendi beğendikleri kişilerle arkadaşlık etmemi istiyorlar
- Anne babamın beni anlayamaması beni rahatsız ediyor
- Anne babam kendi düşüncelerini bana benimsetmeye çalışıyorlar
Çevresel Özellikler
- Yabancılarla karşılaşmaktan rahatsız olurum
- Etrafımda birbirleri ile geçinemeyen insanlar yüzünden çok zamanım gider
- Çevremin başarı veya başarısızlığıma gösterdiği ilgi beni rahatsız eder
- Çevremin, özel yaşamıma gösterdiği ilginin sevgiden mi meraktan mı kaynaklandığını bilmek beni rahatsız ediyor
- İnsan ilişkileride başarısız olmak beni rahatsız ediyor
- Çevremdeki gürültüye katlanamıyorum
- Olumlu bir iş ortaya çıkarabilmek yerine vaktimi o işle ilgili pürüzleri yenmek için harcıyorum
- Toplumsal yaşamımı istediğim şekilde düzenleyemiyorum
- Etrafta yansıttığımdan daha fazla niteliğim olduğunu düşünüyorum
- Bir sorunum olduğundaetrafımdaki insanların destek veremeyeceğini bilmek beni rahatsız ediyor
İş ve Çalışma Hayatının Özellikleri
- Çalışma hayatı ile birlikte okul yaşamını sürdürmek güç geliyor
- Planlı bir çalışma alışkanlığımın olmaması beni rahatsız ediyor
- Üniversitede seçtiğim dalın yetenek ve kişilik özelliklerime uygun olup olmadığını bilmek beni rahatsız ediyor
- Yapmakta olduğum iş için kendimi yetersiz hissediyorum
- Iş yerimde astlarım ve üstlerimle iyi geçinemiyorum
- Işimde, kendi düşüncelerimi yeterli derecede ortaya koyamadığımı düşünüyorum
- Birlikte çalıştığım insanlarla işbirliği yapamamak beni rahatsız ediyor
- Tatil günlerimin de çalışmakla geçmesi beni rahatsız ediyor
- Birlikte çalıştığımız kişilerle görüş ayrılıklarımız var
- Zaman düzenlemesini iyi bilmemek beni rahatsız ediyor
Yaşamın değişik alanlarında stres yaratan bu sorunlar söz konusu ise strese karşı büyük bir tehditle karşı karşıyasınız demektir. En çok hangi alanlarda daha tedirgin olduğunuzu farkederseniz önlemleri de o doğrultuda geliştirebilirsiniz.
Stres yaratan nedenler kendinizi ortaya koyma biçiminizden mi kaynaklanmaktadır? Aile yaşamı veya iş yaşamınızdan mı? Yoksa toplumsal stres verivi faktörler mi daha fazla etkileyici olmaktadır? Bunların odaklaştığı noktaları gördükten sonra yoğunluk derecelerini de saptamak size stresin ciddiyeti hakkında fikir verebilir. Stres;
- Sağlığı tehdit edici bir nitelik taşıyor mu?
- Hastalık geliştirme olasılığı var mı?
Bu iki soruyu yanıtladıktan sonra yapılacak şey, stresle başa çıkabilmek için gereken davranışları öğrenmek ve öğrenilen davranışların kalıcı bir nitelik kazanabilmesi için yeterli tekrarlarla tepkiler üzerine düşünmektir.
